بحران ناترازی انرژی، صنعت ساختمان را با دو چالش بزرگ مواجه کرده: ساختمان‌های پرمصرف فشار شبکه را بالا می‌برند و پروژه‌های ساخت‌وساز به دلیل کمبود انرژی با تاخیر و هزینه‌های بالا روبرو هستند که هر دو این مسائل به بحران رسیده است.
به گزارش روابط عمومی انجمن انبوه سازان استان تهران، ناترازی انرژی، یعنی شکاف میان
ظرفیت تولید و میزان تقاضا، امروز به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران تبدیل
شده است. این بحران در صنعت ساختمان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم اثر می‌گذارد. از یک‌سو
تولیدکنندگان مصالح ساختمانی با محدودیت انرژی روبه‌رو می‌شوند و از سوی دیگر، مصرف
بالای انرژی در ساختمان‌های ساخته‌شده، فشار مضاعفی بر شبکه ایجاد می‌کند. نتیجه این
وضعیت، افزایش قیمت تمام‌شده، کاهش کیفیت و طولانی‌تر شدن زمان اجرای پروژه‌هاست. در
این گزارش، دیدگاه سه تن از فعالان و کارشناسان این حوزه را درباره ابعاد و راهکارهای
مقابله با این بحران مرور می‌کنیم.
پنل‌های خورشیدی؛ راه‌حلی گران
اما ضروری برای نجات صنعت ساختمان
رامین گوران، دبیر انجمن انبوه
سازان استان تهران در گفت‌وگو با روابط عمومی انجمن با تاکید بر اینکه بیشترین مصرف
انرژی در این صنعت ابتدا در تولید مصالح و سپس در سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی است،
اظهار کرد: ناترازی انرژی تولید مصالح را مختل و پروژه‌ها را طولانی می‌کند. این مسئله
به‌طور مستقیم هزینه ساخت را بالا می‌برد. وقتی کارخانه سیمان یا فولاد به‌دلیل محدودیت
گاز یا برق از کار می‌افتد، هم عرضه کاهش پیدا می‌کند و هم قیمت بالا می‌رود.
دبیر انجمن انبوه سازان استان
تهران هشدار داد که این شرایط ممکن است باعث استفاده از مصالح بی‌کیفیت شود.
وی ادامه داد: وقتی تولیدکننده
با محدودیت انرژی مواجه می‌شود، ممکن است برای جبران، کیفیت مواد اولیه را پایین بیاورد.
این مسئله به دوام و ایمنی ساختمان‌ها لطمه می‌زند.
گوران راهکارهایی مثل استفاده
از پنل‌های خورشیدی، هوشمندسازی ساختمان‌ها و بهینه‌سازی سیستم‌های تاسیساتی را مطرح
و تاکید کرد: این فناوری‌ها هنوز گران هستند و سهم کمی در مصرف دارند. برای توسعه آن‌ها
باید تسهیلات و حمایت‌های جدی از سوی حاکمیت فراهم شود.
گفته‌های گوران نشان می‌دهد که
بحران ناترازی انرژی تنها یک مشکل فنی نیست، بلکه در زنجیره قیمت‌گذاری و کیفیت نهایی
ساختمان اثر دومینویی دارد.
مصالح پرانرژی، ساختمان‌های
پرهزینه
بحران ناترازی انرژی در صنعت ساختمان
ایران، چالشی فراتر از مشکلات روزمره است و به ضعف‌های ساختاری در تولید، مصرف و سیاست‌گذاری
بازمی‌گردد. بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد که جرم مصالح ساختمانی کشور به‌شدت بالاتر
از استانداردهای جهانی است؛ موضوعی که مصرف انرژی نهفته در تولید مصالح و همچنین نیاز
بالای ساختمان‌ها به انرژی در دوره بهره‌برداری را افزایش می‌دهد. این واقعیت هزینه‌های
هنگفتی را به سازندگان و مالکان تحمیل کرده و فشار قابل‌توجهی بر شبکه‌های انرژی کشور
وارد می‌کند.
جعفر قرائتی، رئیس انجمن تولید کنندگان و فناوران صنعتی ساختمان
در گفت‌وگو با روابط عمومی انجمن نگاهش را با یک شاخص کمی آغاز کرد: جرم ساختمان در
ایران حدود هزار و ۵۰۰ کیلوگرم در مترمربع است، در حالی که در جهان این رقم ۳۰۰ تا
۴۰۰ کیلوگرم است. این یعنی مصالح ما انرژی پنهان بسیار بالایی دارند و همین موجب مصرف
بیشتر انرژی در دوره بهره‌برداری می‌شود.
وی به ظرفیت بالای کشور در انرژی‌های
تجدیدپذیر اشاره کرد و گفت: ایران یکی از بهترین نقاط جهان برای انرژی خورشیدی و بادی
است، اما سهم این منابع بسیار پایین است. قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی از سال
۱۳۸۸ ابلاغ شده، اما اجرا نشده، چون متولیان نفتی علاقه‌ای به این حوزه ندارند.
قرائتی گفت که اخیرا کارگروه بهینه‌سازی
مصرف انرژی در دولت فعال شده و انجمن‌ها برنامه‌هایی مثل سبک‌سازی ساختمان و کاهش
۲۰ هزار مگاواتی مصرف روزانه انرژی را دنبال می‌کنند.
این
اظهارات بر لزوم اصلاح ساختاری تاکید دارد؛ کاهش جرم ساختمان نه‌تنها مصرف انرژی پنهان
را کم می‌کند، بلکه هزینه‌های گرمایش و سرمایش را نیز در بلندمدت کاهش می‌دهد.
سیستم‌های مدیریت هوشمند؛ کلید
کاهش ۳۰ درصدی مصرف انرژی در ساختمان‌ها
حسن نظرزاده دباغ، دبیر انجمن LSF ایران در گفتگو با روابط عمومی انجمن تفاوت ناترازی
در بخش تولید و مصرف را شرح داد.
دبیر انجمن LSF ایران افزود: در صنایع انرژی‌بر مثل سیمان و فولاد،
این ناترازی باعث توقف خطوط تولید می‌شود. در بخش مصرف، به‌دلیل بی‌توجهی به مبحث
۱۹ و کیفیت پایین عایق‌کاری، انرژی زیادی هدر می‌رود.
وی هشدار داد که کمبود انرژی علاوه
بر افزایش هزینه‌ها، می‌تواند کیفیت تولید را کاهش دهد و به سمت استفاده از مواد اولیه
ضعیف‌تر سوق دهد.
راهکارهای
پیشنهادی این عضو انجمن انبوه سازان استان تهران شامل طراحی کم‌مصرف، نصب پنل خورشیدی
و توربین بادی کوچک، استفاده از ژنراتورهای گازسوز پشتیبان و سیستم‌های مدیریت هوشمند
انرژی
(BMS) است که می‌تواند ۲۰ تا
۳۰ درصد مصرف را کاهش دهد.
نظرزاده دباغ معتقد است ایران
یکی از بالاترین ظرفیت‌های بالقوه انرژی خورشیدی در منطقه را دارد و در برخی نقاط نیز
انرژی بادی قابلیت بهره‌برداری جدی دارد. بااین‌حال، سطح استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
در ساختمان‌ها هنوز بسیار محدود و بیشتر در پروژه‌های لوکس یا پایلوت است.
وی گفت: اگر سیاست‌های حمایتی
ازجمله وام کم‌بهره، معافیت مالیاتی و تضمین خرید برق تولیدی جدی‌تر شود، می‌توان سهم
انرژی‌های نو را در تأمین برق ساختمان‌های جدید به ۵ تا ۱۰ درصد رساند.
وی ادامه داد: موانع اصلی شامل
هزینه اولیه بالای نصب تجهیزات، نبود تسهیلات بانکی متناسب و ضعف زیرساخت‌های قانونی
مانند تعرفه‌گذاری برق تولیدی است.
دبیر انجمن LSF ایران اضافه کرد: اما در مقابل، اعطای تسهیلات کم‌بهره،
معافیت‌های مالیاتی برای ساختمان‌های سبز و قراردادهای خرید تضمینی برق تولیدی می‌تواند
انگیزه سرمایه‌گذاران و سازندگان را برای ورود به این حوزه افزایش دهد.
بررسی این سه دیدگاه نشان می‌دهد
که ناترازی انرژی در صنعت ساختمان، هم بحران کوتاه‌مدت و هم مسئله‌ای ساختاری است و
راه‌حل‌ها می تواند شامل سه محور اصلی باشد.
اصلاح الگوی ساخت و کاهش جرم ساختمان
برای کم‌کردن مصرف انرژی پنهان، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با حمایت مالی و قانونی
گسترده و اجرای جدی مقررات بهینه‌سازی مصرف در مرحله طراحی و بهره‌برداری.
قطعا بدون چنین اقداماتی، صنعت
ساختمان همچنان یکی از قربانیان اصلی بحران انرژی کشور باقی خواهد ماند.